Bình Định: Tiến tới xây dựng Trung tâm nghiên cứu và ứng dụng công nghệ hàng không vũ trụ

Trung tâm Khám phá khoa học và Đổi mới sáng tạo tỉnh Bình Định được xây dựng từ năm 2015 và trở thành “điểm đến” của nhiều nhà khoa học trên thế giới.

Hiện nay, sự quan tâm của các quốc gia phát triển và đang phát triển đối với khoa học và công nghệ vũ trụ ngày càng tăng cao, bởi vì không chỉ có tiềm năng ứng dụng trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kinh tế mà còn trong các vấn đề chiến lược và an ninh quốc gia. Các quốc gia này đều nhận thức rõ tầm quan trọng của việc phát triển công nghệ vũ trụ để thúc đẩy sự phát triển bền vững và nâng cao vị thế trên trường quốc tế.

Đối với Việt Nam, việc xây dựng chương trình nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ vũ trụ tại Việt Nam giai đoạn tới sẽ góp phần phục vụ thiết thực và có hiệu quả các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quản lý tài nguyên, giám sát môi trường và thiên tai cũng như nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc theo đúng phương châm kết hợp phát triển kinh tế - xã hội với nhiệm vụ an ninh - quốc phòng, góp phần nâng cao vị thế quốc tế, tiềm lực khoa học công nghệ và sức mạnh của đất nước.

Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chiến lược phát triển và ứng dụng khoa học và công nghệ vũ trụ đến năm 2030 tại Quyết định số 169/QĐ-TTg ngày 21/02/2021. Mục tiêu tổng quát của chiến lược là ứng dụng rộng rãi thành tựu của khoa học và công nghệ vũ trụ; đầu tư có trọng tâm, trọng điểm một số lĩnh vực có liên quan đến quốc phòng, an ninh, quản lý tài nguyên và môi trường, giám sát và hỗ trợ giảm thiểu thiệt hại do thiên tai, cung cấp đa dạng dịch vụ cho người dân; nâng cao tiềm lực khoa học và công nghệ của đất nước, góp phần bảo đảm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, thúc đẩy phát triển mọi mặt kinh tế - xã hội và bảo đảm các lợi ích quốc gia khác.

Xác định việc xây dựng Trung tâm nghiên cứu và ứng dụng công nghệ hàng không vũ trụ là cần thiết và đáp ứng mục tiêu phát triển của tỉnh Bình Định, mới đây, Sở Khoa học và Công nghệ phối hợp với Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE) tổ chức Hội thảo khoa học “Định hướng xây dựng Trung tâm nghiên cứu và ứng dụng công nghệ hàng không và vũ trụ tại tỉnh Bình Định”. Đây là cơ sở để tư vấn cho Sở Khoa học và Công nghệ Bình Định lấy ý kiến chuyên môn của các nhà khoa học, chuyên gia về tình hình nghiên cứu khoa học trong nước, quốc tế thuộc lĩnh vực này, chọn hướng đi phù hợp để định hướng xây dựng Trung tâm nghiên cứu công nghệ hàng không và vũ trụ tại tỉnh Bình Định.

Ông Nguyễn Hữu Hà, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bình Định cho biết, tại tỉnh Bình Định hiện đang có Trung tâm Khám phá khoa học và Đổi mới sáng tạo, đây là Tổ hợp khám phá khoa học dành cho công chúng đầu tiên tại Việt Nam, và là một trong những Tổ hợp khám phá khoa học lớn tại Đông Nam Á.

Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức Hội thảo khoa học “Định hướng xây dựng Trung tâm nghiên cứu và ứng dụng công nghệ hàng không và vũ trụ tại tỉnh Bình Định” nhằm lấy ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học.

Trung tâm Khám phá khoa học và Đổi mới sáng tạo do Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bình Định làm chủ đầu tư, khởi công xây dựng vào tháng 9/2015, khánh thành và mở cửa phục vụ công chúng từ tháng 4/2022, được xây dựng trong khuôn viên 4ha, bao gồm các hạng mục chính: Tòa nhà chính (gồm Khu khám phá khoa học và phòng chiếu hình vũ trụ), khu thiếu nhi, trạm quan sát thiên văn phổ thông, khu khám phá khoa học ngoài trời và khuôn viên sân vườn. Trong đó, hạng mục trạm quan sát thiên văn phổ thông sử dụng kính thiên văn quang học có đường kính ống 0.6m, khẩu độ f/6.5, đây là dòng kính thiên văn có khả năng thực hiện các đề tài nghiên cứu ở cấp độ Đại học và sau Đại học.

Ngoài kính thiên văn chính, tại trạm quan sát thiên văn còn có các kính thiên văn phổ thông cũng như các máy móc hỗ trợ khác giúp quan sát các hành tinh của hệ mặt trời và thiên hà. Việc phát triển Trung tâm Khám phá khoa học và Đổi mới sáng tạo có khả năng nghiên cứu, ứng dụng công nghệ vũ trụ phù hợp theo Chiến lược phát triển và ứng dụng khoa học và công nghệ vũ trụ đến năm 2030 của Chính phủ.

Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bình Định Nguyễn Hữu Hà mong muốn các ngành, các chuyên gia, nhà khoa học, các trường đại học quan tâm, trao đổi, giúp định hướng đúng đắn và hiệu quả cho việc xây dựng Trung tâm nghiên cứu và ứng dụng công nghệ hàng không và vũ trụ tại tỉnh Bình Định, đóng góp vào sự phát triển lĩnh vực nghiên cứu và ứng dụng khoa học và công nghệ vũ trụ tại Việt Nam theo Chiến lược phát triển và ứng dụng khoa học và công nghệ vũ trụ đến năm 2030 của Chính phủ.

Tỉnh Bình Định được xem là trung tâm khoa học và công nghệ của miền Trung, có nhiều tiềm năng về nguồn nhân lực công nghệ cao đóng góp cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và khu vực.

TS. Nguyễn Quân, Chủ tịch Hội Tự động hóa Việt Nam, thành viên Hội đồng khoa học của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XV cho rằng: Việc xây dựng Trung tâm nghiên cứu và ứng dụng công nghệ hàng không vũ trụ tại Bình Định là một chủ trương đúng và có tầm nhìn của lãnh đạo tỉnh.

Để thực hiện được dự án quan trọng này, theo TS. Nguyễn Quân cần phải thực hiện tốt công tác chuẩn bị và xây dựng dự án; phải thành lập Tổ công tác xây dựng dự án; xác định chức năng nhiệm vụ của Trung tâm, nội dung cần nghiên cứu về công nghệ hàng không vũ trụ, lựa chọn một số công nghệ trong các công nghệ phù hợp với điều kiện tự nhiên và trình độ nhân lực địa phương, phù hợp với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và đất nước, thuê đơn vị tư vấn thiết kế dự án thông qua mời thầu quốc tế và trong nước…

Theo TS. Nguyễn Quân, đây là một dự án lớn, kết quả hoạt động có ảnh hưởng vượt ra ngoài phạm vi của tỉnh Bình Định, vì vậy cần được tiến hành một cách bài bản, có sự phối hợp của một số viện nghiên cứu, trường đại học lớn và các hiệp hội chuyên ngành. Ngay từ khâu thiết kế dự án ban đầu cần phải tính toán đúng về quy mô, phạm vi nghiên cứu, khả năng đầu tư, cơ chế vận hành, hiệu quả sử dụng sản phẩm nghiên cứu và công nghệ tạo ra. Và quan trọng nhất vẫn là nguồn nhân lực chất lượng cao bao gồm cán bộ quản lý khoa học, cán bộ nghiên cứu, cán bộ phục vụ nghiên cứu, để vận hành dự án, duy trì hoạt động hiệu quả cao nhất.